Luigi Ferrara, Institute Without Boundaries, George Brown College, Toronto, Canada

Een woord waarvan de betekenis fundamenteel aan het veranderen is in onze maatschappij is ‘familie’ met verreikende gevolgen en een impact die we nog niet helemaal begrijpen. In mijn eigen korte leven ervaarde ik persoonlijk de omvorming van de structuur van de ‘uitgebreide familie’ die traditioneel agrarische maatschappijen domineerde naar dat van de ‘kernfamilie’ die prominent werd tijdens het industriële tijdperk. Het opkomende paradigma dat ik beschrijf is de ‘samengestelde familie’ die groeit vanuit de complexiteit van sociale fragmentatie en migratie en uit de verslechtering van de ontwikkeling van gemeenschappen van belang boven traditionele gemeenschappen van plaats.

Ik groeide op in een traditionele, uitgebreide familie, in gemeenschappelijke huishoudens die ouders, kinderen, grootouders, ooms, tantes, neven en nichten omvatten. Je gemeenschap bestond uit je aanverwanten en je aanverwanten waren de basis van je vriendschappen, sociale kringen en werknetwerk. Vervolgens vormde ik mijn gezin op basis van een kernmodel met ouders en kinderen die gescheiden leven van grootouders en aanverwanten, terwijl de geografische afstand aanverwanten, vrienden, kennissen en zakelijke contacten verder opdeelde in afzonderlijke gescheiden sociale groeperingen. Ik herinner me als de dag van vandaag dat ik ingewijd werd door mijn schoonmoeder – een veteraan in kernfamilietradities over een paar generaties. Mijn directe familie was Familiekern A, terwijl de grootouders deel uitmaakten van Familiekern B en de familie van mijn zus van Familiekern C. Dit zeer letterlijke proces van familiedefinitie, voorgeschreven door de hiërarchieën van interactie, privacy en affiniteit, volgde de patronen van specialisatie en standaardisatie die wijdverspreid waren in het functioneren van de geïndustrialiseerde wereld. Families kregen, net als onze bureaucratieën, instellingen en bedrijven de structuur van silo’s.

In mijn tijd als opvoeder zag ik de ontwikkeling en groei van een nieuwe generatie wiens wereld gekenmerkt wordt door een snelle evolutie van familietypologieën die transformeerden onder de druk van sociale fenomenen zoals scheiding, nieuwe huwelijksvormen, migratie voor werk en economische redenen die leidden tot de demontage van traditionele en kernfamilies en de heropbouw in families die na verloop van tijd voortvloeien uit het loslaten van strengheid en consistentie in structuur. Een kind kan meerdere ouders in één leven meemaken en een echtgenoot kan een serie van partnerschapsrelaties beleven en stiefkinderen en nieuwe verwante clusters erven die met de tijd een complexiteit creëren. In deze steeds veranderende omgeving begonnen alle leden van familie-eenheden merkbaar vrienden of zielsverwanten boven aanverwanten te stellen, een ontwikkeling die echt helemaal nieuw is voor de realiteit van het familieleven. De daaruit voortkomende atomisering van het individu leidde tot een nieuw deeltje dat de sfeer koppelt waar een leven tot stand komt op basis van ronddraaiende, gekozen familiale relaties, zoals planeten die een zonnesysteem van het individu omgeven, na verloop van tijd samengesteld en gecreëerd door het individu.

Vreemd genoeg is het resultaat een beetje een terugkeer naar de complexiteit van de uitgebreide familie, maar zonder het gesloten gemeenschapsaspect en op een rare manier vergelijkbaar met het leven in een kibboets waar niet-aanverwante individuen een sterker deel van je leven kunnen worden dan je familie. De implicaties voor het design in de verschillende stromingen, producten en communicaties voor deze nieuwe wereld zijn nog niet volledig bewust verkend door designers. Als je kijkt naar de residentiële architectuur en hoe die veranderd is door de jaren heen zie je duidelijk een verschuiving van de uitgebreide familie naar de kernfamilie met de uitvinding van de eengezinswoning en de voorstad. Dat heeft een enorme impact gehad op onze beschaving en je kunt je haast niet inbeelden wat het zal betekenen om onze steden opnieuw vorm te geven om plaats te maken voor deze snelle beweging naar de montage/demontage van familie.

Wanneer ik denk aan de vele mensen in mijn kennissenkring die pioniers zijn op het gebied van nieuwe familiesamenstellingen zoals het lesbische of homokoppel dat samen twee kinderen opvoedt in twee huizen op loopafstand van elkaar, of het gepensioneerde koppel dat ervoor koos om tijdens verschillende periodes van het jaar in de buurt van verschillende kinderen te wonnen, of de weduwen die samen een huis delen om de eenzaamheid tegen te gaan, of de vier net-afgestudeerde huisgenoten die experimenteren met een open levensstijl, dan wordt duidelijk dat de verscheidenheid aan samengestelde families exponentieel groeit in de nabije toekomst. Ik ken persoonlijk veel mensen die een hechte band ontwikkelden met hun stiefouders en een familiale band behielden ondanks de uiteindelijke scheiding van de stiefouder van hun natuurlijke ouder. Zolang trends op dezelfde manier blijven evolueren, zal deze complexiteit en gekozen ingewikkeldheid blijven groeien. Het is waarschijnlijk ook niet gemakkelijk om te beoordelen of dit op de lange termijn een positieve of negatieve ontwikkeling. Wat effectiever is, is begrijpen welke systemen mensen nodig hebben om deze verandering het hoofd te bieden en welke ontwerpen we kunnen creëren die een positieve invloed hebben en een betere levenskwaliteit leveren voor deze nieuwe wereld van samengestelde families.

Dit artikel is deel 03 van

Design als de creatie van een betekenis

02

Bewijs

Vorige

04

Deelname

Volgende